دستگاه گردش خون یکی از دستگاه های بدن است که کارش به گردش درآوردن خون در بدن به منظور رساندن غذا ( آمینواسید ، الکترولیت ، لنف )، انواع گازهای مورد مصرف بدن همچون اکسیژن و دفع مواد زاید حاصل از متابولیزم سلول هاست. بطور کلی، چرخش خون در بدن به دو چرخه (گردش) ششی، که در حین آن خون توسط قلب به درون شش ها هدایت شده و در آنجا اکسیژن دریافت می کند، و چرخه سیستمیک (کل بدن منهای بخش گازی ریه)، که در حین این چرخه خون توسط قلب به کل بدن هدایت شده و اکسیژن و مواد غذایی را به کل سلول های بدن می رساند.

گردش خون یکی از ارکان مهم سلامت انسان محسوب می شود. فعالیت قلب به انتقال خون که اکسیژن و مواد مغذی را به تمامی بافت ها و اندام های بدن ارسال می کند، منتج می شود. جریان خون در انتقال مواد زائد از بافت های بدن و دفع آنها توسط کلیه ها و ریه ها نیز نقش دارد.
دستگاه گردش خون شامل تمام رگهای بدن به استثناء رگهای لنفی بوده و یک سیستم بسته محسوب می گردد و بنابراین سلول ها و اجزای خون هرگز از رگها خارج نمی گردند. لازم به یادآوری است که در بسیاری از بی مهرگان، سیستم گردش خون، یک سیستم باز محسوب می گردد.

جریان ضعیف خون می تواند علل پزشکی جدی ای داشته باشد که باید به پزشک مراجعه شود، اما برخی راهکارهای طبیعی هم می توانند به بهبود جریان خون کمک کنند. جریان ضعیف خون علامت بسیاری از مشکلات نظیر بیماری قلبی و دیابت است. همچنین می تواند موجب بروز بیحسی یا سوزش در دست و پاها، احساس سرما در اندام یا حتی تضعیف انرژی شود. در ادامه به برخی راهکارهای بهبود جریان خون اشاره می شود.

راههای تقویت گردش خون

تقویت گردش خون با ترک سیگار

سرطان ریه تنها یکی از مشکلات سلامت مرتبط با ترک سیگار است. طبق اعلام موسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا، سیگار کشیدن به قلب، سلول های خون، عروق خونی و ریه ها بیش از اعضای دیگر بدن آسیب می رساند. در افراد سیگاری احتمال تشکیل ماده ای مومی شکل در عروق موسوم به پلاک بسیار زیاد است. این عروق که مسئول حمل خون اکسیژن دار به سایر اعضاء هستند با سخت تر و سفت کردن شریان ها مانع از جریان خون می شوند. همچنین وجود پلاک در شریان ها می تواند به مرور زمان موجب دردسینه، تپش قلب یا حتی حمله قلبی شود.

تقویت گردش خون با کاهش استرس

کنترل استرس و اضطراب می تواند روند پمپاژ خون را بهتر کند. طبق اعلام انجمن قلب آمریکا، اضطراب موجب ایجاد اختلال در جریان طبیعی اکسیژن و دی اکسیدکربن در بدن می شود. واکنش های استرس زا موجب آزادشدن هورمون های آدرنالین و کورتیزول در بدن می شود، در نتیجه تپش قلب شدیدتر شده و با تنگ شدن عروق، خون بیشتری به قسمت مرکزی بدن به جای سایر اندام های دیگر می رود. می توان با مدیتیشن، تمرکز حواس، یوگا و سایر متدها از استرس کاست.

تقویت گردش خون با ماساژ

تحقیقات نشان می دهد ماساژ موجب تقویت جریان خون در کل بدن، و نه تنها در محل ماساژ، می شود. بسیاری از متخصصان عنوان می کنند ماساژ دست و پا موجب بهبود جریان خون در سایر اندام بدن می شود.

ماساژ بدن با روغن هایی مانند رزماری، اکالیپتوس واسطوخودوس، علاوه بر بهبود گردش خون، دردهای عضلانی ناشی از گردش خون ضعیف را تسکین می‌دهد و گرم شدن بافت و نرمی پوست از دیگر فواید ماساژ است که به بهبود گردش خون کمک می‌کند.

تقویت گردش خون با لباس پوشیدن

درصورت داشتن جریان ضعیف خون، دمای سرد می تواند موجب وخامت اوضاع شود. به گفته محققان، زمانیکه در معرض هوا یا آب سرد قرار می گیریم، شبکه توری عروق خونی پوست منقبض می شوند و خون با شدت به درون سوق داده می شود. از اینرو بهترین راهکار کاهش سرما در دست و پاها پوشش مناسب و گرم در زمستان است.

تقویت گردش خون با خوراکیها

تقویت گردش خون با سیر

سیر معجونی فوق العاده برای بهبود گردش خون است. این گیاه از تجمع پلاکت خون جلوگیری کرده و منجر به کاهش فشار خون می‌شود. اگر بو و مزه سیر را دوست ندارید، از قرص سیر استفاده کنید.

تقویت گردش خون با چای سبز

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در چای سبز به استراحت شریان‌ها و بهبود گردش خون کمک می‌کند. از طرفی میزان اکسید نیتریک خون را افزایش می‌دهد که این ترکیبات به گسترش عروق خونی و بهبود جریان خون کمک می‌کند.

تقویت گردش خون با هندوانه

هندوانه حاوی ماده‌ای به نام لیکوپن است که از تجمع پلاکت در دیواره‌های عروق خونی جلوگیری می‌کند.

تقویت گردش خون با شکلات تلخ

شکلات تلخ سبب گسترش عروق خونی شده و از این طریق به بهبود گردش خون در پاها کمک می‌کند.

تقویت گردش خون با روغن نارگیل

روغن نارگیل سبب تسکین التهاب عروق خونی شده و به بهبود گردش خون کمک می‌کند. مصرف روزی دو تا سه قاشق روغن نارگیل فرابکر توصیه شده است.

تقویت گردش خون با زردچوبه

زردچوبه حاوی یک ترکیب شیمیایی به نام کورکومین است که از ایجاد پلاک و تشکیل لخته جلوگیری می‌کند و از این طریق در بهبود گردش خون مؤثر است.

تقویت گردش خون با زنجبیل

زنجبیل حاوی دو آنتی اکسیدان به نام‌های gingerols و zingerone است که به بهبود گردش خون کمک می‌کنند. می‌توان زنجبیل را به صورت چای یا به عنوان ادویه در غذاهای مختلف استفاده کرد. قرض زنجبیل هم کارایی لازم را دارد.

تقویت گردش خون با خوردن مرکبات

ویتامین C برای جریان خون، به اندازه پیاده روی، خوب و مفید است چراکه بر پروتئین دیواره عروق خونی دخیل در انقباض آنها تاثیر دارد. از اینرو خوردن مرکبات غنی از ویتامین C توصیه می شود.

تقویت گردش خون با چیلی

فلفل چیلی به واسطه تحریک واکنش های مثبت، گردش خون را در بدن بهبود می بخشد.

تقویت گردش خون با روغن زیتون

زیتون ویژگی های آنتی اکسیدانی را ارائه می کند و سرشار از ویتامین های E، K، A و D است که به بهبود گردش خون کمک می کنند. همچنین، این محصول اشتها را افزایش می دهد و تراکم استخوانی را تقویت می کند. روغن زیتون، حاوی آنتی اکسیدان های فنولیک است که از شما در برابر بیماری قلبی محافظت می کنند.

تقویت گردش خون با مغزها و دانه های خوراکی

مصرف منظم مغزها و دانه های خوراکی به بهبود سلامت پوست و مو کمک می کند. این مواد غذایی حاوی ویتامین B3، نیاسین و اسیدهای چرب امگا-۳ هستند، که از شما در برابر اختلالات گردش خون محافظت کرده و سلامت قلب را بهبود می بخشند.

ویتامین های مناسب برای تقویت گردش خون

ویتامین B3

ویتامین B3 یا نیاسین یکی از اعضای خانواده ویتامین B است که از گردش خون سالم حمایت می کند. مطالعات نشان داده اند که کمبود نیاسین بسیار نادر است، زیرا بیشتر افراد این ویتامین را به میزان کافی از رژیم غذایی خود دریافت می کنند. مواد غذایی سرشار از نیاسین شامل چغندر، ماهی، بادام زمینی، و دانه های آفتابگردان می شوند. افزون بر این، بسیاری از نان ها و غلات صبحانه با نیاسین غنی می شوند. نیاسین به کاهش سطوح کلسترول بد نیز کمک می کند، بر همین اساس، از سخت شدن رگ های خونی یا آترواسکلروز (تصلب شرایین) پیشگیری می کند. در شرایطی که برخی افراد ممکن است برای پیشگیری از آترواسکلروز مکمل های نیاسین مصرف کنند، میزان بیش از اندازه این ماده می تواند اثرات نامطلوب به همراه داشته باشد. بر همین اساس، مشورت با پزشک درباره دوز درست اهمیت دارد.

ویتامین E

ویتامین E گردش خون را به واسطه باز کردن رگ های خونی که امکان جریان بدون مانع خون را فراهم می کند، بهبود می بخشد. ویتامین E در تولید گلبول های قرمز و پیشگیری از لخته شدن خون نیز نقش دارد. از مواد غذایی سرشار از ویتامین E می توان به سبزیجات برگدار سبز، مغزهای خوراکی، دانه های خوراکی، و روغن های گیاهی اشاره کرد. افزون بر این، بیشتر غلات صبحانه، آبمیوه ها و مارگارین نیز به طور معمول با ویتامین E غنی می شوند. اگر قصد مصرف مکمل ویتامین E را برای پشتیبانی از گردش خون را دارید باید پیش از این کار با پزشک خود درباره دوز درست مصرفی صحبت کنید.

ویتامین C

ویتامین C که به نام اسید اسکوربیک نیز شناخته می شود به پیشگیری از ایجاد پلاک و آترواسکلروز که می تواند در گردش خون اختلال ایجاد کند، کمک می کند. این ویتامین در حفظ انعطاف پذیری رگ ها نیز نقش دارد. میوه هایی مانند توت فرنگی، پرتقال، هندوانه، کیوی، گریپ فروت، طالبی، انبه و گوجه فرنگی و سبزیجاتی مانند بروکلی، سبزیجات برگدار، جوانه بروکسل و کدو مسمای زمستانی برخی از بهترین منابع غذایی برای ویتامین C هستند.

ویتامین K

ویتامین K برای لخته شدن خون حیاتی است. کمبود این ویتامین می تواند به خونریزی بیش از حد منجر شود، که ممکن است از بینی یا لثه آغاز شود. مطالعات نشان می دهند که افزایش مصرف ویتامین K می تواند خطر خونریزی ناشی از بیماری کبدی، سندرم های مرتبط با بد جذبی یا استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها را کاهش دهد. از مواد غذایی با محتوای بالای ویتامین K می توان به کیل، اسفناج، چای سبز، کاهوی برگ تیره، کلم، برگ شلغم و مارچوبه اشاره کرد.

ویتامین B6

ویتامین B6 گردش خون را به واسطه توانایی مبارزه با رادیکال هایی که موجب سخت شدن رگ های خونی می شوند، بهبود می بخشد. از بهترین منابع برای این ویتامین می توان به ماهی تن، گوشت سینه بوقلمون، گوشت سینه مرغ، سیر و برگ خردل اشاره کرد.

تقویت گردش خون با ورزش

ورزش منظم

انجام ورزش منظم یکی از مهمترین راهکارهای بهبود گردش خون است. فعالیت های کاردیو از جمله پیاده روی باعث تقویت شبکه‌ی گردش خون می‌شوند. این تمرینات در یک بازه‌ی زمانی طولانی انجام می‌شود و منجر به افزایش ضربان قلب و پمپاژ خون بیشتر در رگ‌ها، و نهایتاً حمل مواد مغذی و اکسیژن به تمام سلول‌ها خواهد شد.

آب‌درمانی

دوش آب گرم، حمام بخار، سونا و جکوزی از ساده ترین روش های تقویت گردش خون هستند. آب درمانی موجب گشاد شدن عروق خونی و تقویت گردش خون در سراسر بدن می‌شود.

حرکت‌های کششی

حرکت‌های کششی به ویژه بعد از نشستن‌های طولانی مدت، یکی از مهمترین راهکارهای بهبود گردش خون است. یوگا حاوی حرکت‌های کششی بسیار موثر بر بهبود جریان خون در بدن است.